Advies?
072 562 80 88
Advies?
072 562 80 88
Een onderzoek vanuit het Kenniscentrum Eikenprocessierups heeft nieuwe ontwikkelingen uitgewezen rondom de levenscyclus van eikenprocessierupsen. Na langdurig onderzoek is gebleken dat processierupsen gebruik kunnen maken van grondnesten om en nabij de bomen waar zij verblijven.
Deze ontdekking heeft grote invloed op de bestrijding van de eikenprocessierups, die de afgelopen jaren goed is verlopen. Mogelijk moeten er nieuwe bestrijdingsprocessen in het leven worden geroepen om te voorkomen dat er opnieuw grote plagen ontstaan in heel Nederland.
De eikenprocessierups is een kleine rups die zich in grote groepen nestelt in bomen. Vaak leven zij in eikenbomen, maar ze kunnen zich ook verplaatsen naar andere bomen wanneer een eikenboom is leeggegeten of als er rupsen naar andere bomen toe waaien. De processierups komt overal in Nederland voor en hij heeft vervelende brandharen waarmee al jaren voor overlast wordt gezorgd.
Eikenprocessierupsen zijn actief van half april tot begin september. Ze zijn vooral schadelijk tussen juni en augustus, wanneer de rups zijn haren heeft ontwikkeld en meerdere malen loslaat.
De microscopisch kleine haartjes van de processierups, ook wel brandharen genoemd, kunnen voor verschillende gezondheidsklachten zorgen. De haren bevatten namelijk het lichaamsvreemde eiwit Thaumetopoeine. Dit eiwit kan allergische reacties bij mens en dier veroorzaken. De haren van de eiken processierups zijn pijlvormig en hebben haakjes, waarmee ze de huid, ogen en luchtwegen van mensen en dieren binnendringen.
De klachten die bij contact met brandharen ontstaan verschillen per persoon. Sommige mensen hebben nergens last van, maar bij anderen kunnen ernstige allergische reacties ontstaan, zoals jeukende bultjes, huiduitslag en irritatie aan de ogen en luchtwegen.
Processierups uitslag is een veelvoorkomende klacht die over het hele lichaam kan voorkomen. Deze uitslag is te herkennen als grote rode/rozerode bulten en de blaasjes die ontzettend kunnen jeuken. De klachten centreren zich meestal rondom blootgestelde holtes zoals bij de armen, oksels, rug en buik. Door deze lichaamsdelen te beschermen met kleding en jezelf en gedragen kleding te wassen na in de buurt te zijn geweest van nesten kunt u uzelf zoveel mogelijk beschermen tegen de uitslag van de processierups. Voor meer tips over bescherming kunt u kijken op de Thuisarts pagina over de processierups.
Hoe komt u met de brandharen van de processierups in aanraking? Dit kan al heel snel het geval zijn. De eikenprocessierups heeft gemiddeld per rups wel 700.000 brandharen. Wanneer een processierups zich bedreigt voelt, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een natuurlijke vijand, schiet de rups zijn haren af. Ook laat een rups bij elke vervelling naar een nieuw stadium zijn velletje met brandharen los, welke kunnen verwaaien naar de omgeving (1). Tenslotte kunnen lege processierups nesten met achtergebleven brandharen nog jarenlang voor overlast zorgen. Hierdoor is het mogelijk dat ook nadat de rups tot vlinder is ontpopt, men nog klachten heeft van de brandharen.
De haren komen in de natuur en lucht terecht met hulp van de wind en langsrijdende verkeer. Ook kunnen de brandharen in gehooid gras terecht komen wat gegeten wordt door dieren, die hier ziek van worden. De eikenrupsen en vlinders die uit grondnesten komen, gedragen zich anders dan de rupsen en vlinders die uit boomnesten komen. De rupsen uit grondnesten vervellen zich over het algemeen laag op de stam. Het gevolg is dat de vervellingshuidjes die vol met brandharen zitten makkelijker verwaaien dan die van processierupsen die in boomnesten vervellen.
In 2010 werd voor het eerst in Nederland vastgesteld dat eikenprocessierupsen zich in de grond graven wanneer de omstandigheden niet gunstig zijn voor hun verdere ontwikkeling. Dat blijkt onder andere uit een nieuw rapport: Grondnesten eikenprocessievlinder Thaumetopoea processionea en verlengde diapauze. De rupsen verstoppen zich overdag tijdens hitteperiodes, en klimmen vanaf schemering hun boom in om te eten. Zolang de eikenbladeren eetbaar zijn, blijven de rupsen actief tot aan het moment van de verpopping.
Ook is ontdekt dat zowel de rups als de pop in verlengde diapauze kunnen gaan. Dat was nog niet eerder bekend. Deze rupsen kruipen na hun eerste zomer de grond in, om na 10 maanden weer uit de bodem te komen om verder te eten. Hierna kruipen zij de grond weer in om te verpoppen en de volgende zomer uit te komen. Dit betekent dat een boom na de bestrijding van een nest dus nog zeker twee jaar lang in de gaten moet worden gehouden op activiteit van processierupsen.
Door de verlengde diapauze kunnen er dus plotseling eiken processierups nesten opkomen vanuit de grond op plekken waar de bomen eerder preventief zijn bespoten. Dit verklaard ook waarom eikenprocessierupsen plotseling massaal in eikenbomen kunnen verschijnen zonder dat er vraatschade te zien is.
De eerste rupsen komen altijd tevoorschijn uit hun grondnesten rond eind mei/begin juni. Deze processierupsen zijn al in het vierde larvestadium, met brandharen, waardoor er geen bespuitingen meer uitgevoerd kunnen worden. Er is dan een te groot risico op ongecontroleerde verspreiding van brandharen – door verwaaiing door de luchtdruk bij het bespuiten of via de dode rupsen die uit de boom vallen. Verder betekent het dat, zelfs met preventieve bespuitingen van tevoren, je later in het seizoen de bespoten bomen in de gaten moet houden om te checken of er niet alsnog rupsen tevoorschijn komen die overlast kunnen veroorzaken.
Voorheen werden rupsen en eitjes in bomen vooral preventief bespoten met nematoden en bacteriepreparaten. In het geval van de aanwezigheid van grondnesten is dit echter niet meer mogelijk en zelfs gevaarlijk vanwege het verspreiden van brandharen door het spuiten. Een veiligere en directere manier om de problemen te verhelpen is dan het gebruik van een processierups stofzuiger (2). De processierupszuiger vangt de rupsen en brandharen veilig op zonder de boom te schaden en zonder fysiek contact tussen de gebruiker en de rups. Deze manier van bestrijden kan op korte termijn worden ingezet om schade aan de omgeving zo veel mogelijk te beperken.
Een eikenprocessierups zuiger werkt grotendeels als een normale stofzuiger, met een motor en zuigslang. Deze zuigslang kan verlengd worden om de gebruiker veilig bij het nest vandaan te houden. Wanneer het nest, de processierupsen en rupseneitjes worden opgezogen, belanden deze in een doorzichtige zak onder de processierups stofzuiger, zodat het goed te zien is wanneer deze vol zit. Een HEPA filter filtert alle irriterende brandhaartjes en deeltjes uit de lucht voordat deze uitgeblazen wordt.
Het gebruik van een eikenprocessierups stofzuiger is de meest veilige, natuurlijke en effectieve manier mogelijk voor de bestrijding van de eikenprocessierups wanneer er al nesten zijn aangetroffen. De nesten en brandharen kunnen uit de bomen worden gezogen zodat ze niet verder in de natuur verspreid raken. Hierdoor zullen mensen in de omgeving van de eikenbomen niet langer last hebben van de klachten van deze rups.
De eikenprocessierups stofzuiger kan bij Atimo worden gekocht als een compleet pakket speciaal voor het opzuigen van processierupsen. Ook kunnen pakketten voor bepaalde tijd worden gehuurd om zelfstandig eigen gebieden aan te pakken.
Bronnen die gebruikt zijn bij het schrijven van deze tekst:
